Hepimizin hatırlamakta zorlandığı bilgiler, anılar, detaylar ya da dönemler vardır. Hiç düşündünüz mü, bu unuttuklarımız zihnimizden tamamen silindi mi yoksa hala hatırlamanın bir yolu var mı? Hepimizin sıkça duyduğu “kokular, zihni canlandırmanın en etkili yolu” bilgisinin yanı sıra müzik de aynı işlevi görür. Radyoyu açın, ve neleri unuttuğunuza hayretler içinde şahit olun.
Müzik dinlemek ve icra etmek, beynin hafıza, akıl yürütme, konuşma, duygu ve ödülle ilgili alanlarını yeniden etkinleştirir. Biri ABD’de, diğeri Japonya’da yakın zamanda yapılan iki araştırma, müziğin yalnızca depolanan anıları geri getirmemize değil, aynı zamanda yenilerini oluşturmamıza da yardımcı olduğunu buldu. Eminim oturduğunuz bir kafede ya da güneşlendiğiniz bir plajda çalan eski bir şarkının size anımsattığı eski anılar olmuştur. İnsan bir tuhaf hissediyor, değil mi? Ayrıca her iki çalışmada da, sağlıklı yaşlı insanlar, müzik eşliğinde yavaş fiziksel egzersiz yaptıkları birkaç haftalık dersi tamamladıktan sonra hafıza ve akıl yürütme testlerinde daha iyi puan almışlar.
2014 ödüllü belgesel filmi Alive Inside, bakım evlerinde bunama hastalarına müzik dinleten bir sosyal hizmet uzmanı olan Dan Cohen’in çalışmalarını takip ediyor. Cohen, müziğin artık kendileri ve dünyayla pek bir bağları kalmamış hastaların davranışları, ruh halleri ve yaşam kaliteleri üzerindeki şaşırtıcı etkisine tanık olması için bir belgesel yapımcısından kendisiyle üç gün boyunca çalışmasını istemiş. Film yapımcısı o kadar duygulanmış ve etkilenmiş ki Cohen ile aylarca çalışmış ve bu filmi yaratmış.
Yakın tarihli bir başka çalışma, kişinin geçmişinden müzik dinlerken sıklıkla uyandırdığı anıları ve duyguları inceledi. Bu deneyde, deneklere geçmiş popüler şarkılardan oluşan geniş bir dizi kısa (30 saniyeyi geçmeyen) müzikal parçalar sunuldu. Araştırmacılar bir dizi anket kullanarak, sunulan şarkıların ortalama %30’unun otobiyografik hatıraları uyandırdığını buldular. Buna ek olarak, şarkıların çoğunun, nostalji gibi çoğunlukla olumlu olan çeşitli güçlü duyguları da uyandırdığı anlaşıldı. Bu sonuçlar, hem pozitif değerli hem de uyarıcı olayların ortaya çıktığını gösterdi. Bu nedenle, belirli olaylarla ilişkilendirilen olumlu duygular ve yüksek uyarılma seviyeleri, bu belirli olaylar için bir hafıza geliştirici görevi görür diyebiliriz.
Bu bilgileri toplarken yaptığım araştırmayla sizi sabahlara kadar bilgiye boğabilirim tabii. Ne zaman eski bir şarkı duysam, o şarkıyı dinlediğim zamana ait özel bir anı hatırlamasam bile o zamanlar yaşadığım rutin hayatım ve o zamanlar hissettiklerim hep aklıma gelir (hepimizin yaşadığından şüphem yok). Hep bunun nasıl olduğunu merak ederdim, meğer hepsi hafızamızın bize oynadığı küçük ama hissettirdikleri büyük bir oyunmuş.
Herkese yalnızca iyi anıları hatırlatacak şarkılar duyacağı bir hafta diliyorum.
